دلالت اشارهدلالت اشاره به معنی لوازمِ غیر مقصودِ کلام متکلّم است و به آن اشاره نص، دلالت التزام عقلی، دلالت ایماء و دلالت معنوی نیز گفته می‌شود. ۱ - تعریف دلالت اشارهدلالت اشاره، از اقسام دلالت سیاقی بوده و عبارت است از دلالتی که لازمه کلام است، ولی مدلول التزامی آن نیست ؛ به بیان دیگر، لازمه کلام ( لزوم غیر بین یا بیّن به معنای اعم ) در صورتی که عرفاً مقصود گوینده محسوب نشود، دلالت اشاره نامیده می‌شود، چه از یک کلام استنباط شود و چه از چند کلام؛ برای مثال، آیه‌ای در سوره احقاف دلالت می‌کند بر این که مجموع مدت بارداری و شیر دادن، سی ماه است. ( و حمله و فصاله ثلاثون شهرا ) ، در حالی که آیه ای دیگر در سوره بقره مدت شیر دادن را دو سال ذکر کرده است ( و الوالدات یرضعن اولادهن حولین کاملین ) که از این دو آیه به دلالت اشاره به دست می‌آید که کمترین مدت بارداری شش ماه است. [۷]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج ۱، ص ۲۹۵.
[۸]
اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج ۱، ص ۳۶۱.
[۹]
مفاتیح الاصول، مجاهد، محمد بن علی، ص ۱۳.
[۱۰]
مبانی استنباط حقوق اسلامی یااصول فقه، محمدی، ابو الحسن، ص ۶۸.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۵۶، برگرفته از مقاله «دلالت اشاره». |